แน่นอนว่าประเภทที่พูดถึงนี้ไม่ใช่แค่ประเภทที่ว่านี่เป็นหนังแอ็คชั่นนะ นี่เป็นหนังรอมคอม (Romantic Comedy) นะ แต่ประเภทที่เราจะมาเรียนรู้กันในวันนี้คือการแบ่งประเภทภาพยนตร์ที่เรียกว่า “ฟิล์มชอง (Film Genre)”
ฟิล์มชอง เป็นวิธีการจัดกลุ่มภาพยนตร์รูปแบบหนึ่ง เป็นการจัดกลุ่มโดยใช้ลักษณะเด่นของภาพยนตร์เรื่องนั้นๆ มาเป็นเกณฑ์ เช่น ความคล้ายคลึงของตัวละคร ฉาก เหตุการณ์ เวลา สถานที่ เค้าโครงเรื่อง เทคนิคทางด้านภาพ เป็นต้น โดยภาพยนตร์ตั้งแต่อดีตเรื่อยมาสามารถแบ่งออกได้เป็น 7 ชองใหญ่ๆ ดังนี้
1. Western Film – หรือที่คนไทยมักเรียกกันว่า “หนังคาวบอย” เป็นประเภทของภาพยนตร์ที่นำเสนอความขัดแย้งระหว่างเมืองกับทะเลทราย การต่อสู้ระหว่างความป่าเถื่อนและความเป็นอารยะชน ตัวละครที่ใช้หลักๆ จะเป็นคาวบอย นายอำเภอ ทหารม้า ชาวอินเดียนแดง รวมไปถึงบรรดาฉากคลาสสิคต่างๆ เช่น ฉากดวลปืน ฉากมีเรื่องกันในบาร์เหล้า เป็นต้น ภาพยนตร์ชองนี้เป็นต้นแบบของภาพยนตร์ต่อสู้ผจญภัยในเวลาต่อมา
2. Gangster Film – เป็นภาพยนตร์ที่สะท้อนความเสื่อมโทรมหรือมุมมืดของสังคม มีฉากเป็นสถานที่จำพวกไนท์คลับ บ่อนการพนัน รวมไปถึงการจัดแสงของเรื่องก็จะอยู่ในโทนดาร์กๆ หม่นๆ เน้นความโหดเหี้ยมชั่วร้าย ตัวละครพระเอกมักเป็นเจ้าพ่อ (Anti-hero) เรื่องแนวนี้ที่โด่งดังที่สุดคงหนีไม่พ้นภาพยนตร์เรื่อง The Godfather นั่นเอง
3. Melodrama – มีลักษณะของเรื่องราวเป็นแบบ Feminine Narrative คือเป็นการเล่าเรื่องใกล้ตัวสตรีเพศ มักมีโครงเรื่องเกี่ยวกับครอบครัว ความรัก ความผูกพันธ์ ความผิดหวัง ความสมหวัง เนื้อหาส่วนมากมีการพัฒนาต่อมาจากละครเวที นำเสนอความขัดแย้งระหว่างความดีและความชั่ว เป็นภาพยนตร์ชองหนึ่งที่มีความครบรสของเนื้อหา ทั้งสุขเศร้าเคล้าน้ำตาสะเทือนอารมณ์
4. Comedy – แน่นอนว่าชื่อคอมเมดี้ก็แปลว่าต้องเป็นหนังตลก แต่ภาพยนตร์ชองนี้มีการแบ่งออกเป็นตลกประเภทต่างๆ อีกหลายแบบด้วยกัน เช่น “ตลกเจ็บตัว (Slapstick Comedy)” เป็นตลกแบบหยาบคายที่มีการใช้ความรุนแรงทั้งการระทำและคำพูด ถ้าให้เปรียบง่ายๆ ก็คงคล้ายตลกไทยดีๆ นี่เอง “ตลกกุ๊กกิ๊ก (Romantic Comedy)” เป็นแนวตลกที่มีความน่ารักฟรุ้งฟริ้ง ดูแล้วเบาสมอง และน่าจะเป็นแนวที่หลายๆ คนชื่นชอบ “ตลกสถานการณ์ (Situation Comedy)” ที่บ้านเราเรียกกันจนติดปากว่าซิทคอมนั่นเอง แต่ในบ้านเราจะเป็นในลักษณะของรายการโทรทัศน์ซะมากกว่า “ตลกร้าย (Black Comedy)” เป็นเรื่องราวที่ไม่ค่อยตลกสักเท่าไหร่สำหรับผู้ชมบางกลุ่ม มักเป็นเหตุการณ์วิตถารหรือเหตุการณ์ที่ดูแล้วก็ตลก แต่ขำไม่ออก ถ้าใครนึกไม่ออกว่าเป็นยังไงลองหาภาพยนตร์เรื่อง ตลก69 มาดู คิดว่าน่าจะเป็นเรื่องตลกร้ายเช่นกัน และ “ตลกล้อเลียน (Parody)” แนวนี้ก็น่าจะเป็นที่คุ้นชินของคนไทยเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นการเอาหนังเรื่องอื่นมาล้อเลียนหรือการล้อเลียนเหตุการณ์บ้านเมืองก็นับว่าอยู่ในแนวนี้เช่นกัน เรื่องแนวนี้ที่เห็นได้ชัดคือเรื่อง Superhero Movie (ชื่อเรื่องนี้เลยนะ ไม่ใช่ชื่อแนวหนัง) ที่ล้อเลียนยำเละหมดทั้ง Spiderman, Fantastic 4 หรือกระทั่ง X-men และยังล้อเลียนบุคคลสำคัญบางท่านอีกด้วย เป็นอีกเรื่องที่ดูแล้วก็ต้องหัวเราะออกมาจริงๆ
5. Musical – เป็นภาพยนตร์ที่ใครหลายคนน่าจะชื่นชอบเพราะนอกจากจะมีความสนุกสนานของเนื้อเรื่องแล้วยังมีการใช้เพลงเป็นจุดสนใจหลักอีกด้วย ซึ่งโดยส่วนมากก็มักจะเป็นเพลงป๊อปเพราะเข้าถึงผู้ชมและทำให้คล้อยตามได้ง่ายกว่า เนื้อหามักเป็นการสะท้อนสังคมผ่านความวิจิตรพิศดารและความอลังการของฉาก เครื่องแต่งกาย หรือท่าเต้น เรื่องแนวนี้ที่ดังๆ ในไทยก็อย่างเช่น High School Musical, The Phantom Of The Opera หรือแอนิเมชั่นต่างๆ ของทางดิสนี่ย์ก็นับรวมอยู่ในชองนี้เช่นกัน (พวก Frozen หรือ Tangled อะไรทำนองนั้น)
6. Horror – ภาพยนตร์แนวตื่นเต้นเร้าใจที่บางคนชื่นชอบเป็นอย่างมากขณะที่บางคนก็ไม่โอเคเพราะรับความตื่นเต้นลุ้นระทึกไม่ไหว มักเป็นเหตุการณ์ที่ตัวละคนช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ และมีการถูกต้อนให้จนมุมหรือคับขัน รวมไปถึงมีองค์ประกอบทางจิตวิทยาต่างๆ ที่จะชักนำผู้ชมให้ลุ้นระทึกไปกับเนื้อเรื่อง ไม่ว่าจะเป็น Dracula หรือ Saw ก็จัดอยู่ในข่ายนี้ รวมไปถึงหนังผีหนังเอาชีวิตรอดเกือบทั้งหมด
7. Film Noir – หนังนัวร์ เป็นหนังที่สะท้อนด้านมืดของจิตใจมนุษย์ ตัวละครจะมีลักษณะเป็นหญิงร้ายชายเลว (ไม่ใช่แบบละครน้ำเน่าช่องหลากสีนะ) บรรยากาศจะมีลักษณะตึงเครียด อึดอัด ไม่น่าอยู่ เหตุการณ์มักจะเกิดขึ้นในเวลากลางคืน
จะเห็นได้ว่าประเภทของภาพยนตร์เมื่อแบ่งตามชองแบบนี้แล้วจะแตกต่างจากประเภทหนังที่เราเรียกกันติดปากอยู่บ้าง อย่างไรก็ตามผู้ชมแต่ละคนก็มีแนวทางหนังที่ชอบแตกต่างกันไป แต่ก็อยากแนะนำให้ทุกคนลองเปิดหาอะไรใหม่ๆ บ้าง ไม่แน่บางทีคุณอาจจะชอบหนังที่คุณไม่คิดจะดูมาก่อน…ก็เป็นได้